मानवी उत्क्रांतीमध्ये 'शिकारी' माणूस सर्वात सुखी होता: विनोद चंद

एक दिवस, भविष्यात, जेव्हा कोणी मानवी उत्क्रांतीचा इतिहास लिहितो तेव्हा त्यांना कळेल की मानवी उत्क्रांतीचा शिकार करणारा टप्पा कदाचित मानवी उत्क्रांतीच्या प्रवासातील सर्वोत्तम टप्पा होता, अभ्यासक आणि लेखक विनोद चंद यांचे विश्लेषण..

दहा हजार वर्षांपूर्वी माणसाला शेतीचा शोध लागला. मानवाने शेती करायला सुरुवात केली, शिकार करणारा माणूस अस्तित्वहीन झाला.शेतीमुळे एकट्या माणसाला स्वतःच्या गरजेपेक्षा जास्त उत्पादन करता आले. जनावरे, गायी, म्हैस, कोंबड्या, बकर्‍या इत्यादींचे पालन केल्यामुळे त्याला जेवढे खाता येईल येईल त्यापेक्षा जास्त अन्न मिळते.

परंतु यामध्ये जे काही उत्पादित झाले जे काही निर्माण झाले ते नाशवंत होते. धान्य नाशवंत होते (योग्य साठवणुकीशिवाय ), भाज्या नाशवंत होत्या, अंडी नाशवंत होती, तसेच दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थही होते. मांस नेहमी शक्य तितक्या लवकर सेवन केले जावे म्हणून ओळखले जाते.

शेतीकडे जाण्याने अनेक समस्यांना जन्म दिला. कारण आता एक उत्पादक शेतकरी बर्‍याच लोकांना अन्न पुरवू शकत होते. पण त्यांनी ते का करावे असा प्रश्न निर्माण झाला? विशेषत: त्या बदल्यात त्यांना काहीही मिळत नसेल तर. ज्याच्या बदल्यात काहीही करत नाही किंवा जे आळशी आहेत त्यांना शेतकरी मोफत गहू आणि तांदूळ का देईल?

याच व्यापाराच्या भावनेतून समाजाची ( Community) म्हणून भावना नष्ट झाली. व्यापाराला पैशाची गरज होती. सोन्या-चांदीसारख्या दुर्मिळ वस्तूचा पैसा झाला. लोक त्यांच्या मालाची खरेदी-विक्री किंवा पैशाने सेवा करीत. केवळ राजेच पैसा उत्पन्न करू शकत होते.

जेव्हा राज्यांची जागा लोकशाहीने घेतली तेव्हा ते बदलले. आता सरकार पैसे काढू शकते. बँकिंग प्रणाली अस्तित्वात आली कारण सोने आणि चांदी घेऊन जाणे एक जोखीम होते, तर 'नोट' धारकाच्या वतीने विशिष्ट बँकेकडे सोन्या/चांदीची विशिष्ट रक्कम असल्याचे सांगणारी 'नोट' ही मालकी हस्तांतरित करण्याची सहज हस्तांतरणीय पद्धत म्हणून स्वीकारली गेली. सोने/चांदीचे.

मग, सोन्याचा आधार सोडून दिला. 1970 मध्ये, राष्ट्राध्यक्ष निक्सन यांनी यूएस डॉलरला 'फिएट' चलन बनवले, ज्याला फक्त पैसे देण्याच्या आश्वासनाने पाठिंबा दिला गेला आणि सोन्याची व्यवहार काढून टाकण्यात आला.

आज, जग पैशासाठी काम करत आहे जे पूर्णपणे 'फियाट'' पैशासाठी आहे ज्याचे समर्थन नाही.

आपण सर्व आपले संपूर्ण आयुष्य या फियाट चलनाच्या मागे धावत घालवतो, ज्याला पैसा म्हणतात, अशा प्रकारे आपण वस्तू आणि सेवा ‘खरेदी’ करू शकतो. कारण आम्हाला या फियाट चलनाची गरज आहे, आम्हाला कोणासाठी तरी 'काम' करावे लागेल. त्या कामाचा आम्हाला मोबदला मिळतो. काम रोजगार किंवा व्यवसाय किंवा आमच्याद्वारे प्रदान केलेली सेवा असू शकते.

भविष्यात कधीतरी, जेव्हा ही मानवजाती नामशेष होऊन काळाच्या वाळूत हरवली जाईल आणि एक नवीन मानवजाती सत्ता हाती घेईल, तेव्हा त्यांना प्रश्न पडेल की, माणसाने आपल्या इच्छेनुसार निर्माण होऊ शकणाऱ्या या पैशाच्या मागे आयुष्यभर का धाव घेतली? बँकर / राजकारणी? निर्माण केलेल्या पैशातून सृष्टीच्या खर्चासह केवळ पातळ हवेतून निर्माण होऊ शकणार्‍या एखाद्या गोष्टीच्या अभावामुळे मानवाला त्रास का सहन करावा लागला?

भविष्यातील पिढ्यांना आश्चर्य वाटेल की, मानवांनी पैशासाठी पृथ्वी का नष्ट केली. जे पैसे हवेतून तयार केली जाऊ शकत होते.जो पैसा आता छापला देखील जात नाही (अशा प्रकारे पर्यावरण वाचवते) आणि जगभरातील संगणकांमध्ये राहणारे इलेक्ट्रॉनिक्सचे फक्त बिट आणि बाइट आहेत?

जेव्हा जग संपेल, तेव्हा सर्व पैसे नष्ट होतील कारण तोपर्यंत आपल्याकडे भौतिक पैसा राहणार नाही, आपल्याकडे आता असलेल्या नोटा देखील नाहीत. जेव्हा प्लग जगावर खेचला जाईल, तेव्हा सर्व पैसे फक्त अदृश्य होतील, जसे की ते काही काळानंतर दिसून आले आहे. सर्व संगणक रेकॉर्ड पुसले जातील, सर्व क्रेडिट आणि डेबिट अदृश्य होतील.

आम्ही थोडा विराम घेतला आणि या जगात पैशामुळे निर्माण होणारे दुःख आणि या दुःखावर मात कशी करावी याबद्दल आम्ही विचार केला….

भविष्य हे समाजवादी किंवा भांडवलशाहीचे नाही. मानव जातीचे जगण्याचे भविष्य सहकार्यावर अवलंबून असेल. अन्यथा पृथ्वीचा सर्वनाश अटळ आहे.