भाजपने आतापर्यंत किती मित्र पक्षांना संपवलं?
भाजपने आतापर्यंत किती मित्र पक्षांना संपवलं? जाणून घेण्यासाठी वाचा मॅक्स महाराष्ट्रचे स्पेशल सिनियर करस्पाँडंट विजय गायकवाड यांचे विश्लेषण...
भाजपचे राष्ट्रीय अध्यक्ष जेपी नड्डा 31 जुलै रोजी पाटणा येथे आपल्या कार्यकर्त्यांना संबोधित करत होते. ते म्हणाले- 'भाजप आपल्या विचारधारेने पुढे जात राहिला तर या देशात फक्त भाजपच राहील आणि सर्व पक्ष संपुष्टात येतील. या विधानानंतर देशभर राजकीय वर्तुळात गदारोळ झाला. त्यानंतर नितीश कुमार यांनी भाजपशी संबंध तोडले आहेत. दोन दिवसांपूर्वी म्हणजेच 7 ऑगस्ट रोजी जेडीयूचे राष्ट्रीय अध्यक्ष लालन सिंह यांनी भाजप आमचा पक्ष कमकुवत करण्याचा कट रचत असल्याचा आरोप केला होता.भाजपचे मित्र असलेल्या 5 मोठ्या प्रादेशिक पक्षांचे काय झाले ते आपण एक्स्प्लेनरच्या माध्यमातून जाणुन घेणार आहोत....
राज्य: उत्तर प्रदेश
युती: बसपा + भाजप
26 वर्षांपूर्वी बसपासोबत युती केल्यानंतर भाजपवर आमदार फोडल्याचा आरोप झाला होता. 2 जून 1995 रोजी लखनौ गेस्ट हाऊसच्या घटनेनंतर बसपा आणि सपा युती तुटली. यानंतर बसपने भाजपच्या पाठिंब्याने सरकार स्थापन केले. मायावती या सरकारच्या मुख्यमंत्री झाल्या, पण सुमारे ६ महिन्यांत भाजपने पाठिंबा काढून घेतला आणि सरकार पडले.
1996 विधानसभा निवडणुका: त्यानंतर राज्यात विधानसभा निवडणुका झाल्या. जनतेने पुन्हा कोणत्याही एका पक्षाला बहुमत दिले नाही. परिणामी कोणत्याही पक्षाला सरकार स्थापन करता आले नाही. फक्त भाजप-बसपने एकत्र येण्याचा निर्णय घेतला. सहा ते सहा महिने मुख्यमंत्रीपद आपल्याकडे ठेवण्यावर दोन्ही पक्षांमध्ये एकमत झाले. याच सूत्राच्या आधारे मायावती पहिल्यांदा यूपीच्या मुख्यमंत्री झाल्या. मायावतींनी सहा महिन्यांनी आपल्या मुख्यमंत्रिपदाचा राजीनामा दिला तेव्हा कल्याण सिंह राज्याचे मुख्यमंत्री झाले. काही दिवसातच कल्याण सिंह यांनी मायावतींचे अनेक निर्णय बदलले, त्यानंतर 19 ऑक्टोबर 1997 रोजी मायावतींनी पाठिंबा काढून घेतला.
कल्याण सिंह यांनी मायावतींची नाराजी आधीच जाणली असली तरी, कल्याण सिंह यांनी आपला पाठिंबा काढून घेण्यापूर्वी अनेक बसपा आणि काँग्रेस आमदारांना त्यांच्यासोबत तोडण्यात यश मिळविले. त्यानंतर मायावतींनी भाजपवर पक्ष फोडल्याचा आरोप केला.
यावेळी दोन मोठ्या घटना घडल्या.
पहिला : कल्याण सिंह यांनी बहुमत सिद्ध केल्यावर प्रथमच घराघरात जोरदार भांडण झाले.
दुसरा : कल्याण सिंह यांनी इतर पक्षांचा पाठिंबा तोडून 93 आमदारांना मंत्री केले. भारतात सर्वाधिक मंत्री असलेले हे सरकार होते.
राज्य: महाराष्ट्र
युती: शिवसेना+भाजप
शिवसेनेने 1990 मध्ये भाजपसोबत युती केली, आता पक्षाचे दोन तुकडे झाले आहेत. 1990 विधानसभा निवडणूक: शिवसेना आणि भाजप पहिल्यांदाच महाराष्ट्र विधानसभेची निवडणूक एकत्र लढले. शिवसेनेने 183 जागा लढवल्या त्यात 52 जागा जिंकल्या, तर भाजपने 104 पैकी 42 जागा जिंकल्या. मात्र, या युतीला बहुमत मिळाले नाही.5 वर्षांनंतर म्हणजेच 1995 मध्ये दोन्ही पक्ष पुन्हा महाराष्ट्राच्या निवडणुकीच्या रिंगणात एकत्र आले. यावेळी युतीला पूर्ण बहुमत मिळाले. शिवसेनेला 73 तर भाजपने 65 जागा जिंकल्या. मात्र, काँग्रेस 80 जागांसह सर्वात मोठा पक्ष ठरला.2009 च्या विधानसभा निवडणुका: भाजप-शिवसेना युतीमध्ये शिवसेनेने नेहमीच मोठ्या भावाची भूमिका बजावली, परंतु 2009 च्या निवडणुकीत परिस्थिती उलट झाली. भाजपने 46 तर शिवसेनेने 45 जागा जिंकल्या.2014 विधानसभा निवडणूक: यावेळी शिवसेनेने भाजपपासून वेगळे होऊन विधानसभा निवडणूक लढवण्याचा निर्णय घेतला. या निवडणुकीत भाजपला 122 तर शिवसेनेला 63 जागा मिळाल्या.2019 विधानसभा निवडणूक: यावेळी पुन्हा दोन्ही पक्ष एकत्र आले. या निवडणुकीत भाजपने शिवसेनेपेक्षा 38 जागा जास्त लढवल्या. त्याचा परिणाम निकालावर दिसून आला. भाजपने विक्रमी 106 जागा जिंकल्या, तर शिवसेना 56 जागांवर घसरली.यानंतर शिवसेनेने मुख्यमंत्रीपदावरून युती तोडली. उद्धव यांनी राष्ट्रवादी काँग्रेस आणि काँग्रेससोबत महाविकास आघाडी स्थापन करून महाराष्ट्रात सरकार स्थापन केले आणि उद्धव ठाकरे मुख्यमंत्री झाले.आता शिवसेनेचे मोठे नेते आणि उद्धव यांच्या निकटवर्तीय एकनाथ शिंदे यांनी भाजपच्या मदतीने पक्षात बंडखोरी केली. यानंतर शिंदे यांनी भाजपच्या मदतीने सरकार स्थापन केले. त्यामुळे शिवसेनेचे दोन तुकडे झाले. 30 वर्षात शिवसेना मोठ्या भावातून लहान भाऊ कशी झाली आणि मग पक्षाचे दोन तुकडे कसे झाले.
राज्य: पंजाब
युती: अकाली दल + भाजप
एकेकाळी पंजाबमधील सर्वात मोठा पक्ष असलेल्या अकाली दलाकडे आता केवळ 3 आमदार आहेत. 1992 च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजप आणि अकाली दल या दोन्ही पक्षांनी स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवली होती पण निवडणुकीनंतर पहिल्यांदाच दोन्ही पक्षांनी युती केली होती.
1997 विधानसभा निवडणूक: 5 वर्षांनंतर 1997 मध्ये पहिल्यांदा दोन्ही पक्ष एकत्र आले आणि विधानसभा निवडणूक लढवली. या निवडणुकीत अकाली दलाला 75, भाजपला 20 आणि काँग्रेसला 14 जागा मिळाल्या आहेत. यावेळी अकाली दल हा राज्यातील सर्वात मोठा पक्ष होता. तेव्हापासून 2020 पर्यंत दोन्ही पक्षांमध्ये युती होती.ॉ5 जून 2020 रोजी संसदेत तीन नवीन कृषी कायदा विधेयके मंजूर झाल्यामुळे, भाजपचा सर्वात जुना मित्र अकाली दलाने एनडीएपासून फारकत घेण्याचा निर्णय घेतला. अकाली दलाच्या दबावानंतरही भाजपने तीन नवीन कृषी कायदे लागू करण्याचा निर्णय घेतला होता.29 नोव्हेंबर 2021 रोजी केंद्र सरकारने तीनही कृषी कायदे मागे घेण्याची घोषणा केली. यानंतर भाजपने राज्यात आपले स्थान पूर्वीपेक्षा अधिक मजबूत केले आहे. इतकेच नव्हे तर महायुतीत कधीही 32 पेक्षा जास्त जागा न मिळालेला भाजप आता राज्यात मोठ्या भावाच्या भूमिकेत येण्यास उत्सुक होता.2022 विधानसभा निवडणूक: यावेळी पंजाबमध्ये भाजपने माजी मुख्यमंत्री अमरिंदर सिंग यांच्या पक्षासह त्यांचा जुना मित्र अकाली दल विरुद्ध लढा दिला. 2022 च्या विधानसभा निवडणुकीपूर्वी अकाली दल कोसळण्याच्या मार्गावर गेला होता. जगदीपसिंग नकाई, अनिश सिडाना असे अनेक बडे नेते भाजपमध्ये दाखल झाले होते. त्याचाच परिणाम म्हणजे आज अकाली दलाकडे केवळ 3 आमदार आहेत.
राज्य: बिहार
युती: JDU+भाजप
2005 मध्ये पहिल्यांदा मैत्री, आता JDU पक्ष तोडणार असे सांगून NDA पासून वेगळे
2005 विधानसभा निवडणूक: 2003 पूर्वी जनता दल युनायटेडचे नाव 'जनता दल' असायचे. नाव बदलल्यानंतर पहिल्यांदाच भाजप आणि जेडीयू या दोन्ही पक्षांनी 2005 मध्ये एकत्र विधानसभा निवडणूक लढवली होती. निवडणुकीनंतर कोणत्याही पक्षाला स्पष्ट बहुमत न मिळाल्याने यंदा पुन्हा एकदा निवडणूक झाली.दुसऱ्या निवडणुकीत जेडीयूने 139 जागा लढवल्या आणि 88 जागा जिंकल्या. त्यामुळे जेडीयू हा सर्वात मोठा पक्ष ठरला. भाजपने 102 जागांवर उमेदवार उभे केले होते आणि 55 जागा जिंकल्या होत्या. या निवडणुकीत आरजेडीला 54, काँग्रेसला 9 आणि एलजेपीला 10 जागा मिळाल्या. तेव्हापासून बहुतांश काळ दोन्ही पक्षांची युती राहिली.
2015 विधानसभा निवडणूक: वर्ष 2015 मध्ये नितीश कुमार यांनी विरोधी सत्ता टाळण्यासाठी प्रयोग केले. नितीश यांनी भाजपला सोडचिठ्ठी देऊन आरजेडी आणि काँग्रेससोबत आघाडी करून निवडणूक लढवली.या निवडणुकीत जेडीयूला 71, आरजेडीला 80 आणि भाजपला 53 जागा मिळाल्या. मात्र, मध्यंतरी युती तुटली आणि नितीश भाजपमध्ये परतले.
2020 विधानसभा निवडणूक: या निवडणुकीत एनडीएमध्ये असूनही, एलजेपीने सर्व जागांवर निवडणूक लढवली. त्यामुळे नितीश यांच्या पक्षाच्या 45 जागा कमी झाल्या. आता राज्यात तिसऱ्या क्रमांकाचा पक्ष आहे.
2020 मध्ये अरुणाचलमध्ये भाजपने JDU चे 6 आमदार फोडले: हे डिसेंबर 2020 घडले आहे. अरुणाचल प्रदेशात भाजपने जेडीयूचे ७ पैकी ६ आमदार फोडले. जेडीयूपासून वेगळे झाल्यानंतर या आमदारांनी भाजपमध्ये प्रवेश केला.