यांत्रिक ठोकताळ्याच्या चिमटीत न येणारा चीन

१९४८ : ज्यावेळी मार्क्सने असे भाकीत केले होते कr समाजवादी क्रांती औद्योगिकदृष्ट्या पुढारलेल्या देशात होईल; त्यावेळी शेतीप्रधान असणाऱ्या चीनने समाजवादी क्रांती करून दाखवली.

१९७८: क्रांतीनंतर ३० वर्षे कम्युनिस्ट पक्ष सत्तेवर असल्यानंतर कोणाच्या स्वप्नात नसतांना चीनने भांडवलशाहीतील काही प्रमेयानुसार आर्थिक सुधारणा राबवल्या.

१९९२: कम्युनिस्ट चीन जागतिक भांडवलाचा जागतिकीकरणाचा अजेंडा राबवणार नाही. असताना चीन स्वतः जागतिक व्यापार संघटनेत सामील झाला. चीनने अर्थव्यस्वस्थेचा वेग वाढवला.

१९९४: सार्वजनिक क्षेत्राचे प्राबल्य कमी करणे, आर्थिक धोरणे पूर्णत्वाने बाजार शक्तींच्या हाती सोपवणे होईल. अशी आशा बाळगून काही मंडळी होती. तसे काही झाले नाही.

२०००: देशात तयार झालेला मोठा मध्यमवर्ग पाश्च्यात लोकशाहीसाठी पुढाकार घेईल. अशी अटकळ बांधण्यात येत होती. पण तसे काही झाले नाही.

२००८: मधील जागतिक वित्तीय / आर्थिक अरिष्टात चीनच्या अर्थव्यस्वस्थेचा डोलारा कोसळेल असे भाकीत केले जायचे पण तसे काही झाले नाही.

२०१६: डोनाल्ड ट्रम्प यांनी चीनविरुद्ध व्यापारी युद्ध छेडले; चिनी आयात-निर्यातीवर बंदी घातली; त्यामुळे चीनच्या अर्थव्यवस्थेवर परिणाम होईल; पण नाही झाला.

२०१९ : चीनची अर्थव्यवस्था आता मंदावेल असे वाटतं असताना, चीनने ७५ कोटी लोकसंख्येला दारिद्र्य रेषेबाहेर काढून देशांतर्गत बाजारपेठेचे सखोलीकरण केले

२०२०: कोरोनाचे "चायनीज व्हायरस" केलेले वर्णनं जगभर चीनविरुद्ध वातावरण तापवेल; पण वाटले होते तेवढे तापले नाही

२०२१: चीनमध्ये वाढणारी आर्थिक विषमतेमुळे चीनमध्ये आता नावाला समाजवाद उरला आहे; बाकी मूठभर श्रीमंतांचेच राज्य आहे असे वर्णन केले जायचे

क्षी जिनपिंग यांच्या नेतृत्वाखाली चीनच्या महाबलाढ्य कोर्पोरेट्सना चाप लावला जात आहे; काही व्यक्तींच्या श्रीमंतीपेक्षा "सामुदायिक समृद्धी" (कॉमन प्रॉस्पेरिटी) महत्वाची आहे. असे सांगून चीनमध्ये बरेच काही घडू पहात आहे.

संजीव चांदोरकर

(लेखक : संजीव चांदोरकर अर्थतज्ज्ञ आहेत. त्याचबरोबर फेसबुकवर आर्थिक घडामोडींवर लिहितात.)