मशाल आणि ढाल तलवारीचा खेळ पाहून झाला असेल तर अर्थकारणाकडे वळा!

महाराष्ट्रात शिवसेना वि शिवसेना , शिवतीर्थ वि बीकेसी ; मशाल वि ढाल तलवार अशा अनेक जोड्यांमध्ये लागलेल्या कुस्तीचा फड पाहण्यात आपण सगळे मश्गुल आहोत ; त्यातून थोडा वेळ बाहेर येऊया. आणि दूरवर जे वादळ घोंघावू लागले आहे त्याकडे कान देऊया ; आपल्यावर हे वादळ येऊन धडकू शकते ते आहे जागतिक मंदीचे नाणेनिधी / आयएमएफ दर सहा महिन्यांनी नजीकच्या काळात जागतिक अर्थव्यवस्थेबद्दल काही ठोकताळे बांधत असते ; तसा अहवाल नाणेनिधीने कालच प्रसिद्ध केला आहे

____

जागतिक अर्थव्यवस्था नजीकच्या काळात मंदावणार आहे ; आणि आम्ही जे मांडत आहोत त्यापेक्षा गोष्टी अजून बिघडू शकतात असे नाणेनिधीला वाटते जागतिक अर्थव्यवस्था/ जीडीपी २०२१ सालात ६% वाढली , ती २०२२ आणि २०२३ मध्ये अनुक्रमे ३.२ % आणि २.७% वाढेल

चालू वर्षात २०२२ मध्ये जागतिक पातळीवरील सरासरी महागाई / दरवाढ ८.८ % राहील अशी भाकिते नाणेनिधीने केली आहेत

अमेरिका / चीन / युरोप / जपान या जगातील मोठ्या अर्थव्यवस्था मंदावतील ; साहजिकच ते जगाच्या बाजारपेठेतून कमी वस्तुमाल खरेदी करतील ; दुसऱ्या शब्दात कमी आयात करतील याचा अर्थ असा कि गरीब / विकसनशील देशांची निर्यात कमी होईल ; निर्यात कमी होईल म्हणजे त्यांचे परकीय चलनाचे / डॉलर्स मधील उत्पन्न कमी होईल ; परकीय चलन उत्पन्न कमी झाले कि त्यांच्या डोक्यावरील परकीय कर्जावरील व्याज / परतफेड करता येणार नाही

जगातील ६० % गरीब / विकसनशील देश आजच्या घडीला परकीय कर्जे थकवण्याच्या बेतात आहेत ; अंतरराष्ट्रीय कर्जबाजारात मोठ्याप्रमाणावर कर्जे थकली तर कर्जबाजार कोसळू शकतो / ठप्प होऊ शकतो ; कारण कर्जबाजारात अनेक धनको एकमेकांच्या तंगड्या गळ्यात घालून असतात , एक कोसळला तर इतरांना घेऊन कोसळणार हे नक्की

याचे दूरगामी / खोलवर परिणाम भारतासाठी डॉलर / रुपया विनिमय दर , परकीय भांडवलाची उपलब्धता अशा गोष्टींवर होऊ शकतो

___

जानेवारी २०२२ मध्ये नाणेनिधीने अंदाज केला होता कि चालू वर्षात भारताची अर्थव्यवस्था ८.२% वाढेल ; जुलै मध्ये म्हणले कि ७.४% वाढेल आणि आता म्हणतात ६.८ % वाढेल , अजून वर्ष संपायला बराच अवकाश आहे , आणि अंदाज सुधारण्यासाठी देखील !

आपला मुद्दा वेगळा आहे

भारताची जीडीपी ३०० लाख कोटी आहे ; नाणेनिधीने अंदाज केल्याप्रमाणे ती जवळपास दीड टक्क्यांनी कमी वाढेल ; म्हणजे जवळपास ४,५०,००० कोटी रुपयांचा वस्तुमाल / सेवा ज्या खपू शकल्या असत्या त्या खपणार नाहीत. वस्तुमाल / सेवांच्या उपभोगाचा / खपाचा संबंध त्यांच्या उत्पादनाशी आणि त्यांच्या उत्पदनाचा औपचारिक / अनौपचारिक क्षेत्रातील रोजगार / स्वयंरोजगार निर्मितीशी असतो ते लक्षात घ्या ; आणि मंदीचा सर्वात जास्त विपरीत परिणाम अनौपचारिक क्षेत्रावर होत असतो

एक लाख कोटी म्हणजे : १, ००, ०००, ००, ००, ००० ; चुकले तर शून्य कमीजास्त करा तुम्हीच ! आपल्या सरासरी मासिक / वार्षिक उलाढालीच्या तुलनेत हा किती महाप्रचंड आकडा आहे हे कळण्यासाठी ती शून्य आहेत. अर्थव्यवस्थेतील हि आकडेवारी आपल्याला अमूर्त , आकलनाच्या बाहेरची असते असा ब्रेनवॉश केला गेला आहे

खरेतर काहीही मानवी आकलनाच्या बाहेर नाही ; जे कोट्यवधी नागरिक आत्मा , पाप-पुण्य , पुनर्जन्म अशा अमूर्त गोष्टी कोळून प्यायले आहेत त्यांच्यासाठी तर नाहीच नाही ! फक्त एकच करा ; या सगळ्या चर्चा / हि आकडेवारी सगळे माझ्या जीवनमरणाशी / माझ्या कच्या बच्यांच्या आनंदाशी संबंधित आहे हे आपल्या मनावर बिंबवा , सगळे काही कळतंय

संजीव चांदोरकर (१२ ऑक्टोबर २०२२)