महिला लैंगिक हिंसाचाराला आळा घालण्याची गरज ...

लिंगआधारित हिंसा ही एखाद्या व्यक्तीच्या लिंगामुळे त्याच्याविरुद्ध निर्देशित केलेली हिंसा आहे. जरी पुरुष आणि स्त्रिया दोघांनाही लिंग-आधारित हिंसाचाराचा अनुभव येत असला तरी, बहुतेक या हिंसाचारात पीडित महिला आणि मुलींची संख्या जास्त बळी पडत आहेत. लिंग आधारित हिंसा ही लैंगिक असमानतेशी खोलवर जोडलेली एक घटना आहे आणि ती सर्व समाजातील सर्वात प्रमुख मानवी हक्क उल्लंघनांपैकी एक आहे.

लिंग-आधारित हिंसाचाराला कोणतीही सामाजिक , आर्थिक पार्श्वभूमी नसते आणि ती सर्व सामाजिक आणि आर्थिक पार्श्वभूमीतील महिला व मुलींना प्रभावित करते. प्रत्येक मुलीला आणि मुलाला जगण्याची आणि प्रगती करण्याची समान संधी मिळायला हवी. योग्य चांगले बालपण प्रत्येक मुलासाठी समान हक्क आहे . तरीही बालपणापासून सुरू होणारा लिंगभेद मुलां मुलींचे बालपण हिरावून घेत आहे आणि त्यांची क्षमता मर्यादितकरत आहे, ज्याचा जगभरातील मुलींवर विपरीत परिणाम होत आहे. मुलीला तिच्या हक्कांपासून वंचित ठेवण्याची, शाळेत जाण्यापासून रोखले जाण्याची, जबरदस्तीने लग्न करण्याची आणि हिंसाचाराला बळी पडण्याची  शक्यता जास्त असते. त्याचे ऐकले तरी त्याला कमी महत्त्व दिले जाते. बालपणावरील हा हल्ला राष्ट्रांना प्रगतीसाठी आवश्यक असलेली ऊर्जा आणि प्रतिभा हिरावून घेतो.

असा अंदाज आहे की सध्याच्या बदलाच्या दरानुसार, लिंग समानता प्राप्त करण्यासाठी 200 वर्षांहून अधिक काळ लागेल. नुकत्याच प्रसिद्ध झालेल्या अहवालानुसार, समाजात पारंपारिकपणे महिलांकडे दुर्बल घटक म्हणून पाहिले जाते. त्यांना घरात आणि समाजात शोषण, अपमान आणि भेदभाव सहन करावा लागतो. जगात सर्वत्र महिलांविरुद्ध भेदभाव केला जातो. ग्लोबल जेंडर गॅप इंडेक्स 2023 मध्ये १४६ देशांमध्ये भारत 127 व्या क्रमांकावर आहे. एक अहवालात म्हटले आहे की भारतातील तीनपैकी एका महिलेला तिच्या आयुष्यात एकदा तिच्या जोडीदाराकडून हिंसाचाराचा सामना करावा लागतो. याचा अर्थ, असंख्य स्त्रियाअनेक वेळा या वेदनातून जातात.

लैंगिक हिंसा ही एक जागतिक महामारी आहे, अंदाजे २७ टक्के स्त्रिया त्यांच्या आयुष्यात कधीतरी शारीरिक किंवा लैंगिक शोषणाचा सामना करतात. विशेषतः दक्षिण आशियामध्ये जोडीदाराकडून आजीवन घरगुती हिंसाचाराच्या घटना जागतिक सरासरीपेक्षा 35 टक्के जास्त आहेत. पुरुषसत्ताक सामाजिक-आर्थिक व्यवस्था आणि पारंपारिक परंपरा, ज्या लिंग भूमिका परिभाषित करतात, यासाठी जबाबदार आहेत. स्त्रिया आणि मुलींवरील हिंसाचाराचा परिणाम भावनिक पातळीवर खोलवर होतो आणि त्यामुळे त्यांच्या सामाजिक, आर्थिक, शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक आरोग्याला लक्षणीय नुकसान होतो आणि अडथळ्यांचा सामना करावा लागतो.

हिंसेला बळी पडलेल्या मुली आणि स्त्रिया अनेकदा शिक्षण, आरोग्य आणि रोजगारात मागे राहतात, ज्यामुळे त्यांच्या समाजातील सहभागावर परिणाम होतो. महिलांवरील हिंसाचार हा अर्थव्यवस्थेसाठीही घातक आहे. यामुळे जागतिक स्तरावर 15 ट्रिलियन अमेरिकन डॉलर्स (जागतिक जीडीपीच्या 2 टक्के) नुकसान झाले असते. लिंग-आधारित हिंसाचाराच्या विविध कारणांपैकी सामाजिक,राजकीय आणि सांस्कृतिक कारणे सर्वात महत्त्वाची आहेत. उदाहरणार्थ, भेदभाव करणारे सामाजिक, सांस्कृतिक आणि धार्मिक कायदे, नियम आणि प्रथा जे महिला आणि मुलींना दुर्लक्षित करतात आणि त्यांचे हक्क ओळखण्यात अयशस्वी होतात. महिलांवरील हिंसाचाराचे समर्थन करण्यासाठी लिंग स्टिरियोटाइपचा वापर केला जातो. सांस्कृतिक निकष सहसा असे ठरवतात की पुरुष आक्रमक, नियंत्रित आणि वर्चस्ववादी असतात, तर स्त्रिया आज्ञाधारक, अधीनता म्हणून पुरुषांवर अवलंबून असतात. हे नियम गैरवर्तनाच्या संस्कृतीला प्रोत्साहन देतात.

Full View

त्याच वेळी, कौटुंबिक, सामाजिक आणि सांप्रदायिक संरचनांचे विघटन आणि कुटुंबातील स्त्रियांच्या विस्कळीत भूमिकेमुळे अनेकदा महिला आणि मुलींना धोका निर्माण होतो. हे त्याच्या प्रतिबंधासाठी मुकाबला यंत्रणांचे धोके आणि मर्यादा उघड करते. स्त्री- पुरुष समानतेच्या मार्गात अनेक न्यायिक अडथळेही आहेत. न्याय संस्था आणि यंत्रणांमध्ये प्रवेश नसल्यामुळे हिंसाचाराची संस्कृती निर्माण होते आणि गैरवर्तनासाठी दंडमुक्तीची भीती निर्माण होते. परवडणारा कायदेशीर सल्ला आणि प्रतिनिधित्वाचाही अभाव आहे. याशिवाय, पुरेशा पीडित वाचलेल्या व्यक्ती आणि साक्षीदार संरक्षण यंत्रणेचा अभाव आहे. महिला आणि मुलींविरुद्ध भेदभाव करणारे राष्ट्रीय, पारंपारिक, रूढी आणि धार्मिक कायद्यांसह अपुरी न्यायिक चौकट. म्हणून स्त्रिया मुलींच्या हिंसाचारात वाढ होत आहे त्याला चांगल्या समाज निर्मिती या लैंगिक हिंसाचाराला आळा घालणे आवश्यक आहे .

विकास परसराम मेश्राम

मु+पो झरपडा ता. अर्जुनी मोरगाव

जिल्हा - गोंदिया

मोबाईल नंबर 7875592800

vikasmeshram04@gmail.com