अंतराळात सफर घडविणारा अब्जाधीश उद्योजक अ‍ॅमेझॉनचे संस्थापक जेफ बेझोस
जगातील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती मध्ये ज्यांची गणना होते ते जेफ बेजोस यांनी जगात आश्चर्य रित्या यश मिळवले आहे यामध्ये त्याचा दृष्टिकोन , आणि भविष्याचा वेध घेणारे योजनात्मक नियोजन ,चिकाटी, संसाधनांचा अधिक चांगला वापर , दृढनिश्चया मुळे ते यशस्वी श्रीमंत व्यक्ती आहेत अभ्यासक विकास मेश्राम..
अमेरिकेतील अब्जाधीश उद्योजक अ‍ॅमेझॉनचे संस्थापक जेफ बेझोस यांनी गेल्या मंगळवारी ब्ल्यू ओरिजिन या आपल्या कंपनीच्या संयुक्त विद्यमाने अवकाशात उड्डाण केले, ज्यात त्यांचा भाऊ, 82 वर्षीय माजी पायलट वॅली फंक ,आणि 18 वर्षीय विद्यार्थीही यांचा समावेश होता. दहा मिनिटे आणि दहा सेकंदांच्या कालावधीनंतर ते पॅराशूटद्वारे पृथ्वीवर परत आले. हा कार्यक्रम अंतराळ पर्यटनाची सुरुवात असल्याचे समजते. तथापि, काही दिवसांपूर्वीच, ब्रिटीश अब्जाधीश व्यावसायिक रिचर्ड ब्रॅन्सन व्हर्जिन गॅलॅक्टिक रॉकेट विमानातून अंतराच्या टोकापर्यंत पोहोचू शकले होते, ज्यात भारतीय वंशाची मुलगी सिरीशा बांदला देखील होती. पण बेजोसने त्या प्रवासापेक्षा 16 किलोमीटर उंच उड्डाण केले आणि पृथ्वीवर सुखरुप परत आले . दीड दशकांपूर्वी बेझोसने अंतराळ पर्यटनाचे स्वप्न पाहिले आणि 2004 मध्ये ब्लू ओरिजिन नावाची एक एरोस्पेस फर्म स्थापन केली, ज्याचे लक्ष्य लोकांकडून तिकिट घेवुन अतंराळाची सफर करविणे .आज ते स्वप्न वास्तव आले आहे.
खरं तर, अमेरिका चंद्रावर उतरणार्‍या अपोलो अंतराळ यानची 52 वा वर्धापन दिन साजरा करत असताना बेझोसने उड्डाण करण्यासाठीचा दिवस निवडला. अमेरिकेचे पहिले अंतराळवीर एलन बी. शेपर्ड त्यांच्या नावाने बेझोस यांनी आपल्या यानाचे न्यु शेपर्ड ठेवले. या यानाचे उड्डाण रॉकेटद्वारे टेक्सासहून बेझोसच्या वैयक्तिक लाँच साइट व्हॅन हॉर्नकडे निघाली. अंतराळातील पर्यटनाला चालना देण्यासाठी, न्यू शेफर्डला मोठ्या खिडक्यांसह अशा प्रकारे डिझाइन केले गेले आहे की जेणेकरून पर्यटन करणारे लोक पृथ्वी व अवकाशातून पृथ्वीचे दृश्य पाहू शकतील.
नेहमी चर्चेत राहणारे बेजोस यांचे आयुष्य असे प्रसिध्दी वलय कधीच नव्हते. त्याची स्वप्ने भव्य होती व्यावसायिकता ,अपार कष्ट करण्याची तयारी यामुळे ते जगातील सर्वात श्रीमंत अब्जाधीश उद्योगपती आहेत . कधी एके काळी गॅरेजमधून जुन्या पुस्तकांची विक्री करणार्‍या बेझोस जर आज ट्रिलियनमध्ये खेळत असतील तर, त्यामध्ये त्याची प्रंचड मेहनत आणि भविष्याचा वेध घेणारी दूरदृष्टी क्षमता समाविष्ट आहे. इंटरनेटच्या विस्तारानंतर ऑनलाइन व्यवसायात किती मोठा व्यवसाय होऊ शकतो याची बेजोसला दशकांपूर्वी कल्पना होती . फोनवर बटन दाबून घरी बसून खरेदी कशी करता येईल ही बाब चाणक्ष बोजोस ओळखली होती . बेझोसची कल्पनाशक्ती अर्थपूर्ण आहे यांची प्रचिती आज आपणास पाहावयास मिळत आहे , आज जगातील मॉल संस्कृती ढासळत आहेत आणि पारंपारिक दुकाने त्यांच्या अस्तित्वासाठी लढत आहेत. या आँनलाईन विचारसरणीमुळेच आज संपूर्ण जगामध्ये अमेझॉनची राजवट घोडदौड कायम आहे.
परंतु बेझोसच्या जीवनाची सुरुवात परीस्थिती इतकी सुखद नव्हती. त्यांच्या जन्म 12 जानेवारी 1964 रोजी अमेरिकेच्या न्यू मेक्सिको, अल्बुकर्क येथे झाला. त्यांंचे वडील टेड जोर्गेनसेन जेव्हा त्यांच्या आई जॅकीशी लग्न झाले तेव्हा आई फक्त सतरा वर्षांची होती. हे संबंध फक्त एक वर्ष टिकले. घटस्फोटानंतर तिच्या आईने माइक बेझोसशी लग्न केले. जेफ टेक्सास आणि फ्लोरिडामध्ये वडील माइक बेझोस आणि आई यांच्यासह मोठा झाला. लहानपणापासूनच जेफचा कल विज्ञान आणि अभियांत्रिकी कार्यात होता. शालेय शिक्षणादरम्यान झालेल्या चर्चेच्या स्पर्धेत त्यांनी अंतराळात स्थान वसाहत करण्याच्या कल्पनेवर प्रकाश टाकला. नंतर 1986 मध्ये त्यांनी इलेक्ट्रॉनिक्स अभियांत्रिकी पदवी-विज्ञान प्राप्त केली. यानंतर त्याने काही दिवस कंपन्यांमध्येही काम केले. पण तीस वर्षांचा होईपर्यंत त्याने आपली नोकरी सोडली आणि जोखमीच्या मार्गावर जाण्याचा निर्णय घेतला. त्याच्या कल्पनाशक्ती व महत्वाकांक्षा त्याला नेहमी विज्ञानाकडे आकृष्ट होत असत. जे नंतर अमेझॉन या नवीन व्यवसाय उपक्रमास प्रारंभ करण्यास महत्त्वपूर्ण ठरले.
नंतर त्याने काही पैसे उभे केले, कुटूंबाची मदत घेतली आणि त्याच्या ई-कॉमर्स कंपनीत एक लाख डॉलर्सची गुंतवणूक केली. वास्तविक या गॅरेजमध्ये जुनी पुस्तके विकून ही कंपनी सुरू केली होती . नंतर त्याच्या कंपनीला आश्चर्य रीत्या यश मिळाले. 1995 साली अमेझॉन लॉन्च केल्यानंतर कंपनीला एका महिन्याच्या आत अमेरिकेतील पन्नास राज्ये व पंचेचाळीस देशांकडून ऑर्डर मिळू लागल्या. पाच वर्षातच ग्राहकांची संख्या एक कोटीच्या पुढे गेली. वयाच्या पस्तीसाव्या वर्षी त्याला जगातील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती बनले. आज त्याला जगातील 'सायबर कॉमर्सचा किंग' म्हणून ओळखले जाते. कादंबरीकार मॅकेन्झी यांच्याशी तिचे लग्न चर्चेत आले होते, मँकेन्झी सोबत प्रदीर्घ सहजिवनानंतर तिचा सोबत घेतलेला घटस्फोटही जागतिक प्रसार माध्यमांनी मथळे बनविला होता, जगातील सर्वाधिक महागडा घटस्फोट म्हणून माध्यमामध्ये चर्चा झाली होती.
बेजोसने सायबर कॉमर्सच्या जगात मोठे प्रयोग केले. ते कधीही जोखीम घेऊन धोके पत्करून गुंतवणूक करण्यास मागेपुढे पाहत नाहीत त्याची धोरणे बाजारात आक्रमकपणासाठी ओळखली जातात. कमी किंमती, महागडी भेटवस्तू आणि मोफत वितरण फी होम डिलिव्हरी या द्वारे त्यांची कंपनी जागतिक बाजारात वर्चस्व गाजवते. किंडल ई-वाचकांसाठी डिव्हाइस विकसित करण्याचे श्रेय त्याला जाते. त्याच वेळी, त्याच्यावर बाजारावर वर्चस्व गाजवण्यासाठी सर्व प्रकारच्या युक्त्यांचा अवलंब करुन कर न भरणे आणि कामगार कायद्याचे उल्लंघन केल्याचा आरोप आहे. तरीसुद्धा बाजारात अँमेझानचे घौडदौड कायम आहे
विकास परसराम मेश्राम गोदिंया
